دست هایی که برای خلق زیبایی به کار شدند

پایگاه خبری جامک

تمام انسان هایی که اکنون بر روی کره خاکی به زیستن مشغولند، بدون شک اولین روز مدرسه خود را خوب به خاطر می آورند، روزی که دانش آموزان با شور و شوق پای در محیط مدرسه می گذارند و به امید پزشک، مهندس،خلبان، معلم، کارمند، خبرنگار و… شدن به فراگیری درس و آموزش می پردازند؛ اما بازگشایی مدارس در مناطق محروم روستایی و همچنین عشایری حال و هوای دیگری داشت؛ روزی که با نگاه به ظاهر مدرسه جز محرومیت فراوان هیچ جنبه ای از آموزش و معلمی به ذهن دانش آموزان آن دوران خطور نمی کرد و کمبود شدید امکانات بیش از هر چیز دیگری خود را نمایان می کرد و این محرومیت کودکی‌، دوران مدرسه‌ و روزگار شیرین تحصیل را تحت الشعاع قرار می‌داد و نمی‌گذاشت اوضاع آنگونه که می‌خواست پیش برود. شاید در آن دوران، بسیاری از دانش آموزان و معلمان به این باور رسیده بودند که حق آنها از روزهای تحصیل و عدالت آموزشی همین حد است و هر چقدر هم تلاش می‌کردند، جغرافیای فقر و محرومیت نمی‌گذاشت به پیشرفت برسند و در آخر تمام رویاهای کودکانه‌ به دلیل فقر و محرومیت بر باد می‌رفت و چه بسیار دانش آموزانی که با رها کردن درس و مدرسه و رفتن به دنیای کار از همان کودکی “مرد” می‌شدند.

در آن دوران نه چندان دور، بسیاری از مدارس در روستاها نیازمند تجهیز امکانات اولیه، تعمیر و بازسازی بودند؛ مدارس فرسوده و بدون نشاط محیطی، بدون امکانات آموزشی با ظاهری ناراحت کننده که شاید خیلی از اولیاء تصور اینکه روزی فرزندشان در این مدارس درس بخوانند آنها را ناراحت می کرد و این نبود امکانات حداقلی در مدارس مناطق محروم یکی از علل ترک تحصیل کودکان در آن دوران بود.

امروزه اما شاید بد نباشد از خودمان بپرسیم آیا چند دیوار آجری، سقفی بالای سر و تخته‌ای برای نوشتن درس برای یک مدرسه کافی است؟ آیا همین که دانش‌آموزانی هر صبح زیر یک سقف بنشینند، معلمی روی تخته درسی را بنویسد و زنگ تعطیلی مدرسه‌ای بخورد، برای نظام آموزشی کفایت می‌کند؟

به اعتقاد روان‌شناسان تربیتی و صاحب‌نظران عرصه آموزش ‌وپرورش، اهمیت کلاس و مدرسه اگر بیشتر از تأثیر معلم بر پویایی دانش‌آموزان نباشد، کمتر نیز نخواهد بود؛ شاید به همین دلیل است که کلاس و محیط مدرسه را «معلم دوم» دانش‌آموزان خطاب می‌کنند.

سرآغاز یک ماجرا…

اواسط بهمن سال گذشته در میان انبوهی از اخبارخوش و ناخوش که در فضای مجازی رد و بدل می شد، تصویری از یک مدرسه رنگ آمیزی شده در یکی از روستاهای همجوار شهر ایلام(قجر)، تمام توجهات را به خود جلب کرد و پس از انتشار گسترده آن درفضای رسانه ای، مدرسه های دیگر نیز یکی پس از دیگری سر برآوردند و زیبایی خود را به معرض دید شهروندان ایلامی ارائه می کردند.

رنگ آمیزی های خلاقانه مدارس روستایی، خبرنگاران را برآن داشت تا از ماجرای این زیباسازی ها مطلع شوند؛ پس از اندکی پرس و جو دریافتند که یک تیم منسجم و با برنامه در پس پرده این فعالیت گسترده در استان قرار دارد و مجتمعی به نام امام علی(ع)شهرستان ایلام اتاق فکر و عمل این فعالیت ها را در خود جای داده است؛ مجتمعی مشتمل بر۱۲ مدرسه روستایی و سه دبستان عشایری که ۴۵۲ دانش آموز دبستانی و دبیرستانی در این مدارس مشغول به تحصیل هستند.

تیم بیست نفره ای متشکل از مدیر، معاونین مجتمع و ۱۵ معاون دبیر و معاون آموزگار واحدهای تحت پوشش در قالب شورای مجتمع پس از همفکری با یکدیگر و با تدوین سند چشم اندازی جامع، با روی هم گذاشتن موجودی های مالی و اعتبار فرهنگی خود در راستای اجرای عدالت اجتماعی و نشاط بخشیدن به مدارس روستایی و عشایری گام برداشته بودند و با حمایت نیکوکاران و جذب منابع مورد نیاز،۱۵ مدرسه روستایی و عشایری را رنگ‌آمیزی، تجهیز و زیباسازی کردند، بخشی از زمین مدرسه ها را به باغچه، فضای سبز و کاشت درختان مثمر اختصاص و مدرسه را به محلی تبدیل کردند که به دانش‌آموزان دختر و پسر انگیزه ادامه تحصیل می‌دهد.

تسلیم مشکلات شدن، هرگز!

عبدالصاحب ناصری؛ رئیس مجتمع آموزشی پرورشی امام علی(ع) شهرستان ایلام دراین‌باره می‌گوید: در اولین سال حضور در ایناین مجتمع متوجه مشکلات زیادی شدیم؛ با وجود فضاهای بسیار در مدارس، نشانی از فضای سبز نبود و هیچ امکاناتی برای تفریح و بازی دانش‌آموزان وجود نداشت، تصمیم گرفتیم با انجام تعمیرات در حیاط مدرسه ها، رنگ‌آمیزی مدرسه و حیاط،ساخت زمین‌های بازی، احداث باغچه‌هایفضای سبز و راه‌اندازی و تجهیز کتابخانه، کارگاه، آزمایشگاه و نمازخانه به جنگ فضای بدون نشاط مدارس تحت پوشش این مجتمع برویم.

شکفتن جوانه های مشارکت دانش آموزی

پویش تحقق “مدرسه خوب” همزمان با اولین روز از مهرماه ۹۵ آغاز و پس از آن در ۱۵ آذرماه همان سال تیم همکاران تشکیل شد و این موضوع منجر به تهیه سند و چشم انداز فعالیت های مجتمع در دیماه سال ۹۵ شد.

در ابتدای فعالیت ها برخی می‌گفتند: «چه فایده آن‌قدر زحمت می‌کشین؟ هفته دیگه بچه‌ها همه را خراب می‌کنن» و همین موضوع یکی از مهمترین دغدغه های ما بود که اگر بچه‌ها همکاری نکنند، مدرسه ها زیبا می‌شوند؛اما زیبا نمی‌مانند.

از آنجا که کلاس درس و حیاط مدرسه «معلم دوم» دانش‌آموزان به حساب می‌آید، ارائه آموزش‌های کاربردی در محوطه مدرسه می‌تواند تأثیرات زیادی در انگیزه‌بخشی به آنان داشته باشد و بر این اساس نصب ست های ورزشی _برای استفاده عموم جوانان روستایی در ایام تعطیل و شیفت مخالف مدارسکه از امکانات ورزشی بی بهره هستند_ در حیات مدارس و فراهم‌کردن باغچه‌ای برای ایجاد فضای سبز وکاشت درختان مثمر در حیاط مدرسه با کمک دانش‌آموزان از راهکارهای ما برای غلبه بر این دیدگاه بود که به اجرا درآمد.

دستان کوچک دانش آموزان که همت های بزرگی با خود داشتند به کمک آمدند و جوانه های مشارکت دانش آموزی شکفت و آنان مشتاقانه دل به مدرسه سپردند.

وقتی تیم تصمیم می گیرند…

مدیر مجتمع آموزشی و پرورشی امام علی(ع) می گوید: فعالیت هایی نظیر ایجاد فضای سبز، گل کاری و کاشت درختان مثمر؛ جدول کشی، فنس کشی و آسفالت محوطه؛ محوطه سازی، بتن کاری و شن ریزی حیاط؛ ایزوگام سقف؛ تهیه و نصب وسایل سرمایشی و گرمایشی؛ رنگ آمیزی، نقاشی و زیباسازی نماهای درونی و بیرونی ساختمان مدارس؛خرید کانکس سیار و تجهیز آن به امکانات مورد نیاز؛ تجهیز نمازخانه ها به فرشینه؛ تامین میز، صندلی و نیمکت برای معلمان و دانش آموزان؛ نصب پایه متحرک بسکتبال، دروازه فوتبال و تور و دیگر امکانات ورزشی در محیط مدارس؛ تجهیز واحدهای آموزشی به رایانه و تابلو هوشمند؛ تجهیز آزمایشگاه ها به کمد، کابینت، میز و صندلی؛ تهیه و توزیع کوله بهداشتی بین معلمان؛ تهیه جعبه کمک های اولیه؛ تجهیز آبدارخانه تعدادی از مدارس به کابینت، صندلی و میز غذاخوری؛ تهیه و تجهیز کانکس به منظور ایجاد نمازخانه؛ گازکشی، لوله کشی و تهیه مخزن آب؛ تعمیر و مرمت ساختمان؛ تجهیز کلاس های چندپایه به دو وایت برد؛ تهیه لب تاپ و سی دی های آموزشی؛ تهیه تانکر و سرویس سیار بهداشتی؛ تهیه مواد خوراکی برای معلم و دانش آموزان و تهیه و توزیع کیف، کفش، پوشاک و نوشت افزار کامل در عید نوروز برای دانش آموزان عشایری از جمله اقداماتی بود کهدر این مدارس به اجرا درآمد.

ناصری درباره دلایل طرح ایده کاشت درختان مثمر در مدرسه های روستایی می‌گوید: «متأسفانه فضای قبلی مدارس برای دانش آموزان جذابیت چندانی نداشت و به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم با اجرائی‌کردن ایده کاشت درختان مثمر در حیاط مدرسه، فضایی دلپذیرتر برای دانش‌آموزان فراهم کنیم که خوشبختانه با استقبال آنها مواجه شد.

وی، یکی دیگر از مشکلات مدارس در گذشته را فقدان تجهیزات گرمایشی و سرمایشی استاندارد دانست و گفت:برای بسیاری از مدارس تحت پوشش مجتمع امام علی(ع) وسایل گرمایشی و سرمایشی استاندارد خریداری، نصب و راه اندازی شد تا دانش آموزان با خیالی آسوده بر سر کلاس های درس حضور یابند.

گستره فعالیت ها از شرق ایلام تا بیابان های مهران

مدارس تحت پوشش مجتمع در گستره جغرافیایی روستای قجر در شرق شهرستان ایلام تا ارتفاعات کولگ در شهرستان مهران پراکنده هستند.

ناصری می گوید: دبستان نصر شهرک قدس؛ دبستان های شهید محمودیان و شهید سرکاری و دبیرستان های شهید ملکی و شهید نصرالهی روستای مهدی آباد؛ دبیرستان شهید میرزایی و دبستان شهید خدایی روستای چشمه کبود؛ دبستان سیدالشهداء روستای بلیین؛ دبستان صابرین روستای شانکبود؛ دبستان شهید سعدالله دشتیار روستای قجر، دبستان شهید رشیدی روستای چاویز و دبستان های عشایری خلیج فارس منطقه گلان، شهدای عشایر منطقه درگوان و کولگ قجر مدارسی بودند که توسط مجتمع آموزشی و پرورشی امام علی(ع) خدماتی در آنها انجام گرفت وکار محوطه سازی، احداث حیاط، ایجاد زمین ورزش و رنگ آمیزی دبستان شهید علی محمد چمن گل روستای چشمه داوی نیز در حال انجام است.

عدالت ارائه یکسان خدمات نیست

امیرالمومنین علی(ع) در نهج‌البلاغه فرمودند: «فَاِنَّ لِلاَقصی مِنهُم مِثلَ الَّذی لِلاَدنی؛ برای دورترین نقطۀ حکومت اسلامی، همانند نزدیک ترین آنان سهم و حقوقی مساوی وجود دارد.»

همواره این نکته را در یاد داشته باشیم که عدالت ارائه یکسان خدمات نیست بلکه نیاز اصلی اساسی در این میان است که باید مبنای تخصیص خدمات و تسهیلات قرار گیرد و بر این اساس عدالت آموزشی و ایجاد فضای نشاط آفرین در مدارس از اولویت هایی است که در بین مدارس روستایی و عشایری این مجتمع در حال محقق شدن است.

دستانی که به یاری آمدند…

شاید جذب منابع مالی در نگاه اول ساده به نظر برسد اما افرادی که در این زمینه فعالیت دارند، می دانند که انجام این کار به سادگی ممکن نیست، نخستین شرط آن اعتماد تبدیل کمک ها به کار ملموس است با این وجود ما در این مدت از کمک های ۷۰ خیّر و تعدادی از نهادها و دستگاه های خارج از آموزش و پرورش بهره گرفتیم به گونه ای که در طول مدت ۱۶ ماه گذشته علاوه بر خدمات معمول و مرسوم آموزش و پرورش، ۲۲۰ میلیون تومان خدمات در این مجتمع انجام شده است، لذا ما در مجتمع امام علی(ع) متقارن علاوه بر جذب کمک های خیرین، از مشارکت عموم مردم به‌ویژهخودِ دانش آموزان بهره گرفتیم و عزیزانی مانند کارگر، بنا، جوشکار، پزشک، استاد دانشگاه، مدیران و اصناف و بازاریان در این راستا ما را یاری کردند.

رمز موفقیت ما همدلی و هم افزایی تیمی بود

ناصری، خدمات انجام گرفته در مدرسه های روستایی را حاصل یک کار تیمی و گروهی منسجم مبتنی بر همدلی و از خود گذشتگی می داند و می گوید: حجم فعالیت های صورت گرفته در مقیاس عملکردهای سازمانی، تحولی عظیم در دو حوزه سخت افزاری و نرم افزاری در واحدهای آموزشی روستایی و عشایری است و امروز با افتخار اعلام میکنیم که تیم ما توانست در یک حرکت جهادی، با توکل به خداوند و توسل به ائمه معصومین(ع) واحد های تحت پوشش را در جایگاهی قرار دهد که از متوسط معدل مدارس سطح شهر پیشی بگیرند.

عشقِ معلمی

ناصری، وقتی از معلمینی گفت که خود مدیر،معاون،مربی پرورشی،مربی ورزش،مربی بهداشت و مهمتر از همه در نقش خدمتگذار مدرسه آستینها را بالا زده،به خلع منیت رسیده و به شست و شوی، رنگ آمیزی، نقاشی، بتون کاری، فنس کشی و نورپردازی مدرسه می پردازند، دستان بغض گلویش را فشرد و از آموزگاری گفت که درس ایثار می آموخت؛ “اسفندیار” آموزگارِ دبستان شهدای عشایر که در روزهای غبارآلود اخیر به هنگام تدریس، دچار عارضه ی تنفسی به دلیل آلودگی هوا شده و توسط مرکز فوریت های پزشکی به بیمارستان های ایلام انتقال داده و بستری می شود، وقتی به دنبال نگرانی از سلامت او در ساعت ۱۰ شب هجدهمین روز اردیبهشت تلفنی جویای احوال وی می گردد، اسفندیار می گوید اکنون برای جبران ساعاتی که به دلیل کسالت در واحد آموزشی غایب بوده در دبستان مشغول تدریس برای فرزندان عشایر است. اینجاست که همدلی تیم مجتمع بر ما آشکار و “عشق بودن معلمی” تعریف می شود.

روایتگری بی ریایِ تلاش ها در شادمانی و گزارش دانش آموزان

در بازدید اصحاب رسانه از مدارس مجتمع امام علی (ع) وقتی عمق تاثیر گذاری تلاش ها بر ما رخ نمایاند که بدون هیچ برنامه ریزیِ تصنعیِ قبلی در دبستان شهید سرکاری روستای مهدی آباد در میان انبوه دانش آموزان که در حیاط مدرسه مشغول بازی بودند، حلقه های دانش آموزی پیرامون اهالی خبر و رسانه شکل گرفت و دانش آموزی گفت:” اجازه می دهید ما سرود ملی کشورمان را بخوانیم؟” و دانش آموزان دسته جمعی به صدای بلند و دلنشین خواندند: ” سر زد از افق، مهرخاوران…”

خبرنگاران هیچ احساس نیازی به گزارش توسط مسئولین مجتمع نداشتند، چرا که حجم عملیات آنچنان گسترده، آشکار و در دسترس بود که آنها را از گزارش گیری بی نیاز می نمود. اما در دبستان شهید خدایی چشمه کبود که جلوه های کار و زیبایی از در و دیوار مدرسه هویدا بود، دانش آموز دختری پیشاپیش مهمانان قرار گرفت و به گزارش کارهایی پرداخت که در مدرسه ی آنها به سرانجام رسیده بود، خدمات شایسته ای که در شمارش قدرشناسانه ی آن دخترک به بیش از ۲۰ مورد سر می کشید.

چه بر دلِ ما نشست آن گزارشِ بی ریا و تکلفی که دانش آموزان راوی و خبرنگاران نیوشا و مسئولین مجتمع به تواضع سر فروتنی در برابر این قدرشناسی فرود می آوردند.

سخن آخر…

و اما در پایان مسئولان و مردم باید قدردان  زحمات چنین دلسوختگانی باشند که از جان و مال و زمان خود برای رفع محرومیت های فرهنگی و آموزشی فرزندان این دیار مایه گذاشته اند و نکته ای که به نظر می رسد باید مسئولان آموزش وپرورش به آن توجه داشته باشند، ارائه آموزش‌های غیرمستقیم به دانش‌آموزان درباره مهارت‌های زندگیباشد؛ فعالیت‌هایی مانند پخش فیلم‌های آموزشی، بازی‌های مرتبط با کنترل خشونت، برگزاری کارگاه‌های آموزشی با حضور خانواده‌ها از‌جمله تمهیداتی است که می‌تواند به رشد و شکوفایی استعداد دانش‌آموزان روستایی کمک کند.

گزارش : سعید بگ‌نظری – خبرنگار