بسترسازی برای حضور صنایع بالای ۵ مگاوات در بورس انرژی

تأمین مستمر و پایدار برق، یکی از خدمات زیربنایی کشور و از وظایف مهم شرکت مدیریت شبکه برق ایران است که به‌طور مستقیم بر تمامی شئون زندگی مردم تأثیر می‌گذارد. بروز اختلال در این خدمت می‌تواند بر تمامی بخش‌های جامعه از جمله صنایع، سازمان‌ها، زندگی روزمره مردم و … تاثیرات نامطلوبی داشته باشد.
امروزه شاخص‌های حوزه برق یکی از نشانه‌های اصلی توسعه یافتگی و بهره وری در کشورها محسوب می‌شود. شاخص‌هایی از قبیل کیفیت برق تحویلی به مشترکان، میزان انرژی الکتریکی تحویل شده به مشترکان، میزان خاموشی و عدم تأمین برق، میزان ظرفیت تولید برق و …
در حوزه بهبود شاخص‌های کیفیت و امنیت تأمین برق مشترکان اقدامات گوناگونی انجام شده که می‌توان به عنوان نمونه به کاهش مدت زمان خروج فرکانس از محدوده مجاز (از میزان ۱۲۵ دقیقه در سال ۱۳۹۲ به میزان ۱۲ دقیقه در سال ۱۳۹۵)، کاهش زمان خروج ولتاژ شبکه از محدوده مجاز (از میزان ۰٫۶۶ درصد در سال ۱۳۹۲ به میزان ۰٫۳۲ درصد در سال ۱۳۹۵)، دست‌یابی به رکورد تولید برق در تاریخ ۳۰ تیر سال ۱۳۹۵ به بیش از ۵۲ هزارمگاوات، کاهش حدود ۲۰ درصد میزان خاموشی‌ها و انرژی تأمین نشده در پایان سال ۱۳۹۵ و افزایش صادرات برق به کشورهای همجوار اشاره کرد.
در حوزه بهبود کارایی و تاب آوری صنعت برق نیز در این دوره زمانی شاهد وقوع اقدامات موثری همچون انجام مطالعات پایداری لحظه‌ای به منظور بررسی به‌هنگام وضعیت شبکه سراسری برق کشور و پیش‌بینی حوادث احتمالی و جلوگیری از گسترش پیامدهای مخرب که منجر به ایجاد خاموش‌های گسترده می‌شود، ارتقاء سطح مطالعات اقتصادی و ارزیابی امنیت شبکه برق کشور که منجر به بهبود پایداری شبکه، کاهش تلفات شبکه انتقال، خاموشی‌ها و در نهایت هزینه تولید برق شده است و استفاده از تجهیزات اندازه‌گیری فازوری به منظور افزایش رویت‌پذیری و تحلیل هرچه بهتر وضعیت امنیت شبکه برق کشور به صورت به‌هنگام بوده‌ایم.

ایران تنها کشور استفاده کننده از فناوری PMU در منطقه
در راستای هوشمند سازی شبکه برق کشور، مرکز PMU توسط وزارت نیرو در شرکت مدیریت شبکه برق ایران و در پست‌های مختلف شبکه برق کشور نصب شد.
هم اکنون WAMS (سیستم پایش ناحیه گسترده) دارای ۲۶ دستگاه PMU در ۱۶ پست ۴۰۰ کیلوولت و ۱۰ پست ۲۳۰ کیلوولت شبکه انتقال برق کشور است. باتوجه به قابلیت‌های WAMS، اطلاعات اندازه­گیری شده توسط دستگاه­های PMU و زیرساخت‌های سخت­افزاری و نرم­افزاری مرکز پایش لحظه­ای داده­های فازوری شبکه انتقال برق کشور، مستقر در شرکت مدیریت شبکه برق ایران دریافت و تجمیع شده و در جهت پایش وضعیت شبکه و انجام مطالعات و تحلیل‌های لازم مورد بهره­برداری قرار می­گیرد.
پایش و تحلیل وضعیت فرکانس شبکه، وضعیت ولتاژ، جریان، توان خطوط، فاز، نا تعادلی ولتاژ، ناتعادلی جریان، توان راکتیو نیروگاه‌ها، بار ترانسفورماتورها، نحوه عملکرد نیروگاه‌ها در کنترل فرکانس شبکه سراسری در حوادث و آلودگی هارمونیکی در پست­های مجهز به دستگاه PMU از جمله مطالعات پایه است که در مرکز پایش لحظه­ای داده­های فازوری شبکه انتقال برق ایران انجام می‌شود.
این سیستم در سال ۱۳۹۲ به بهره برداری رسید و از سال ۱۳۹۴ به صورت کاربردی و تخصصی در شبکه سراسری مورد استفاده قرار گرفت. از ابتدای سال ۱۳۹۶ اجرای طرح توسعه به منظور ارتقاء قابلیت‌های این سیستم و رویت پذیر نمودن کامل شبکه ۴۰۰ کیلوولت برق ایران شروع شده که امید می‌رود در سال ۱۳۹۷ به بهره برداری رسد. در این طرح ۳۷ دستگاه PMU جدید در ۲۹ پست ۴۰۰ کیلوولت مهم شبکه برق کشور نصب خواهد شد.

اهم اقدامات انجام شده طی سال‌های ۱۳۹۲ تا پایان سال ۱۳۹۵ در حوزه بازار برق
به منظور ایجاد شفافیت در کشف قیمت تمام شده برق، افزایش انگیزه برای ورود بخش خصوصی و در نهایت کاهش انحصار دولت در بخش تولید و توزیع برق تا کنون تدابیر و اقدامات گوناگونی در شرکت مدیریت شبکه برق ایران اندیشیده و به اجرا درآمده است.

اجرایی شدن اولین قرارداد دوجانبه برق در سال ۱۳۹۴
اجرایی شدن اولین قرارداد دوجانبه برق در سال ۹۴ جز مهم‌ترین اقدامات معاونت بازار برق محسوب می‌شود. برنامه پنجم توسعه، وزارت نیرو را مکلف کرده است که بستر لازم را برای انعقاد قرارداد دوجانبه به‌طور مستقیم میان مصرف‌کننده و تولیدکننده برق فراهم کند. پس از مطالعه‌ها و بررسی‌های صورت گرفته، زمینه‌های لازم فراهم و دستورالعمل مربوط به این فرآیند از سوی وزیر نیرو ابلاغ شد. پس از ابلاغ دستورالعمل مربوطه، اولین قرارداد دوجانبه در دی ماه سال ۹۴ منعقد و در پی آن ضمن آشنایی بیشتر تولیدکنندگان و مصرف کنندگان با مزایای اقتصادی این نوع قرارداد، در فاصله زمانی کوتاهی دو قرار داد دیگر نیز بسته شد.

تدوین سازو کارهای لازم جهت حضور صنایع بالای ۵ مگاوات در بورس انرژی (سال ۱۳۹۵)
از دیگر اقدامات مهم معاونت بازار برق می‌توان به تدوین سازوکارهای لازم جهت حضور صنایع بالای ۵ مگاوات در بورس انرژی اشاره کرد.
طبق مصوبه شماره ۱۴۵۹۳۷/ت ۵۰۹۹۹ هـ مورخ ۱۰ بهمن ماه ۱۳۹۴ هیئت محترم وزیران، مصرف کنندگان بالای ۵ مگاوات، قادر خواهند بود، برق مورد نیاز خود را به طور مستقیم از نیروگاه‌ها خریداری نمایند. ساز و کار اجرایی شدن این مصوبه در وزارت نیرو و شرکت‌های زیر مجموعه با هماهنگی بازار برق نهایی شده و در شرف اجرا است. با حضور مشترکان بالای ۵ مگاوات در بورس انرژی، شاهد رونق بیشتر معامله‌های برق در بورس انرژی خواهیم بود.

تدوین سازوکارهای لازم جهت خرید و فروش گواهی ظرفیت (سال ۱۳۹۵)
تدوین سازوکارهای لازم جهت خرید و فروش گواهی ظرفیت، دیگر اقدام مهم این معاونت در این دوره زمانی به حساب می‌آید.
به منظور اطمینان از ایجاد ظرفیت نیروگاهی قابل اتکا و تشویق سرمایه گذاری، راه اندازی بازار گواهی ظرفیت در دستورالعمل بند و ماده ۱۳۳ قانون برنامه پنجم توسعه به وزارت نیرو تکلیف شد. بدین منظور مقدمات و ساز و کار اجرای این دستورالعمل در وزارت نیرو تهیه و جهت اجرا در اسفند ماه سال ۱۳۹۵ به شرکت توانیر و شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی ابلاغ شد.

منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)،