آیا ناحیه‌ی رویشی زاگرس احیاء می‌شود؟
«فروغ سهیلی» اظهار کرد:جنگلهای زاگرس در غرب کشور، منابع طبیعی با ارزشی هستند که تنوع بالایی از گونه های گیاهی و جانوری را در خود جای داده است، این جنگلها به عنوان وسیع‌ترین ناحیه رویشی ایران و با ۵ میلیون هکتار مساحت، حدود ۴۰ درصد کل جنگلهای ایران را شامل و یکی از منابع مهم تولید آب کشور محسوب می‌شوند.
وی با بیان اینکه جلوگیری از فرسایش خاک، حفظ حیات وحش منطقه، افزایش تنوع زیستی و پایداری منطقه، تلطیف آب و هوا، حذف آلودگیهای زیست محیطی، حفظ رطوبت خاک، تعلیف دام، محصولات فرعی، گیاهان دارویی، چوب سوخت و ساختمان و هزاران فایده دیگری که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم عاید انسانها می شود، به واسطه وجود این جنگل‌هاست، گفت: متاسفانه، با وجود فواید بیشماری که این جنگلهای ارزشمند برای مردمان زاگرس و دیگر نقاط داشته‌اند، امروزه شاهد تخریب کمی و کیفی جنگلهای این ناحیه رویشی هستیم.
عوامل تخریب بلوط
این کارشناس منابع طبیعی تامین چوب سوخت، چرای دام و آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی را از مهمترین دلایل تخریب جنگلها عنوان کرد و گفت: در سالهای اخیر، خشکسالی های متوالی و نیز پدیده گرد و غبار به عنوان یکی دیگر از عوامل تخریب جنگلهای زاگرس ظاهر شده، به طوریکه از مهمترین پیامد آن پدیده خشکیدگی درختان بلوط به ویژه در استان ایلام و استانهای مجاور،است.
سهیلی با بیان اینکه خشک سالی‌های اخیر و گرد و غبار موجود به صورت مستقیم یا غیرمستقیم موجب ضعف درختان شده و زمینه را برای حمله آفات و امراض مهیا کرده و از جمله این بیماری ها می توان به بیماری زغالی بلوط اشاره کرد که به عنوان یکی از مهمترین عوامل تخریب این جنگلها به شمار می رود.
اولین بار عامل بیماری زغالی بلوط در کجا شناسایی شد؟
وی ادامه داد: در سال های ۱۳۹۱-۱۳۸۷ گزارش های متعددی از زوال و مرگ تعداد زیادی از درختان جنگلی و خسارت بالای آن در غرب کشور ارائه شد و عامل بیماری زغالی بلوط قارچBiscogniaxiamediteraneaاولین بار در سال ۱۹۸۶ در مرکز ایتالیا گزارش شده است. این بیماری در سال ۹۰-۱۳۸۹ برای اولین بار در ایران توسط دکتر میرابوالفتحی وهمکاران در جنگلهای استان گلستان بر روی گونه بلوط بلند مازو گزارش شده است.
این کارشناس منابع طبیعی با تاکید بر اینکه عامل بیماری تا زمانی که درخت تحت تاثیر تنش واقع نشود، به فرم مهاجم و بیماری‌زا تبدیل نمی شود، تصریح کرد: رشد داخلی قارچ در زیر پوست میزبان‌های تحت تنش،او را قادر به آلوده‌سازی و گسترش در میزبان می‌سازد.این بیماری به‌صورت پژمردگی شاخ و برگ‌ها و خروج شیرابه‌های سیاه رنگ از داخل تنه در ارتفاعات اولیه بروز می‌کند به نحوی که به مرور زمان شیرابه افزایش یافته و حالت زغالی شکل در روی تنه و سیاه شدن در زیر پوست قابل رؤیت است و در نهایت منجر به مرگ کامل درخت می‌شود.
علائم بیماری زغالی بلوط
سهیلی قهوه ای شدن و خزان بی‌هنگام ، تراوش صمغ سفید در محل شروع آلودگی روی شاخه ها و خروج حجم زیادی صمغ تیره از تنه درختان مسن را از نشانه‌های بیماری زغالی بلوط عنوان کرد و گفت: انتشار بیماری به‌صورت ناحیه‌ای بوده و با توجه به سرشت اکولوژی قارچ،از طریق جریان‌های آب در هنگام بارندگی و جاری شدن آبراهه‌ها اتفاق می‌افتد.
وی گفت: از راه‌های دیگر انتشار این بیماری، پرندگان، جوندگان و برخی ازپستانداران، بادو طوفان و همچنین گِل و لجن‌هایی است که به کفش، لاستیک ماشین، دوچرخه و حتی بدن برخی از حیوانات اهلی و وحشی می‌چسبد و به مناطق دیگر منتقل می‌شود.
این کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه این بیماری در همه جنگلهای زاگرس دیده شده و اکنون بحرانی‌ترین قسمت آن در جنگلهای ایلام است، تصریح کرد: مطالعات معدودی در محیط آزمایشگاهی برای کنترل بیولوژیک این بیماری انجام شده، اما در سطح جنگل هنوز روشی موثر گزارش نشده است.
چه باید کرد؟
سهیلی انجام اقدامات اساسی برای حفظ و احیاء این ناحیه رویشی را ضروری دانست و گفت: ادارات مربوطه باید مراقبت های بیشتری در مقابله با حوادثی نظیر آتش‌سوزی، چرای دام، قطع درختان، خارج کردن خشکه دارهای مریض، برداشتهای غیرمجاز محصولات فرعی انجام دهند و با جدیت بیشتری قوانین مربوط به تخریب و قطع درختان را پیگیری کنند.
وی گفت: با توجه به اینکه زادآوری طبیعی به دلایل مختلفی از جمله تغذیه بذور توسط دام، سفت بودن سطح خاک و عدم نفوذ بذر به داخل خاک در جنگلهای زاگرس انجام نمی‌گیرد و در صورت استقرار نیز در معرض خطر چرای دام قرار دارد، بنابر این لازم است هر ساله به صورت مصنوعی در مناطق جنگلی بذر گونه‌های درختی را وارد و با کاشت نهال زمینه را برای جلوگیری از تخریب این جنگلها فراهم کنند.
منبع: ایسنا منطقه ایلام
