«ئه‌لپه‌رگه»؛ پلی میان نسل‌ها
خلیل کمربیگی، دانش‌آموخته جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی
آنچه در این میان اغلب نادیده گرفته می‌شود، جایگاه این جشن‌ها، به‌ویژه «ئه‌لپه‌رگه»، نه‌تنها به‌عنوان یک کنش خودجوش و غیررسمی، بلکه به‌مثابه راهبردی اجتماعی، فرهنگی و هدفمند برای مقابله با ناامیدی، بقا و تاب‌آوری، وفاق اجتماعی، تخلیه هیجانات و عبور از چالش‌ها و آسیب‌های اجتماعی است. برگزاری این آیین، فراتر از یک رفتار جمعی، پاسخی اجتماعی به وضعیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایلام است؛ استانی که با فقر، بیکاری، تورم، طایفه‌گرایی، توسعه‌نیافتگی فرهنگی و اجتماعی و انبوه آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو بوده و شکاف‌های عمیقی را تجربه می‌کند. در چنین شرایطی، برخی افراد به انزوا روی آورده‌اند، برخی خشونت علیه خود یا دیگران را انتخاب کرده و عده‌ای نیز مهاجرت را تنها راه نجات یافته‌اند. اما بسیاری دیگر، به‌ویژه نسل نو، به‌جای انفعال یا خشونت، مسیر سومی را برگزیده‌اند؛ مسیری مبتنی بر کنشگری، مقاومت فرهنگی و بازتعریف رابطه خود با جامعه و آینده.
برگزاری جشن‌های نوروزی همراه با «ئه‌لپه‌رگه»، مانند بسیاری از مناسک جمعی، راهی برای پیوند نسل‌ها، بازسازی انسجام اجتماعی و تخلیه هیجانات در بستری کنترل‌شده است. این راهبرد اجتماعی، نه‌تنها جایگزینی برای خشونت و انزوا، بلکه مقاومتی نمادین در برابر ناامیدی است. اینکه بسیاری از ساکنان استان ایلام، به‌ویژه نسل جدید، فارغ از قیدوبندهای سنتی و هنجارهای پیشین، به کنش‌های جمعی شادی‌آفرین روی آورده‌اند، نشان‌دهنده تغییری عمیق در نگاه آن‌ها به زیست اجتماعی است. آن‌ها با حضور در فضاهای عمومی، بازتعریف رابطه خود با جامعه و احیای آیین‌های گذشته، ثابت کرده‌اند که نه‌تنها به حاشیه رانده نشده‌اند، بلکه فعالانه در شکل‌دهی به آینده مشارکت دارند.
راهبرد جشن‌های نوروزی همراه با رسم «ئه‌لپه‌رگه»، انتخابی آگاهانه است؛ نه برای گریز از مشکلات، بلکه برای مواجهه با آن‌ها به شیوه‌ای که خشونت را به همبستگی و انزوا را به مشارکت تبدیل کند. این مسیر، فرصتی برای تقویت پیوند نسل‌ها، کاهش آسیب‌های اجتماعی و افزایش تاب‌آوری جمعی فراهم می‌کند. متولیان، مسئولان و سیاست‌گذاران باید این واقعیت را درک کنند که این کنش، نه یک تهدید، بلکه فرصتی برای غلبه بر برخی از چالش‌های اجتماعی است. باید این راهبرد نو را ارج نهاد و از آن به‌عنوان ابزاری برای مدیریت برخی مشکلات و عبور خردمندانه از این شرایط دشوار و گردونه خردکننده بهره گرفت.