صدا و سیما؛ برنامههای کُردی و سیاست مخاطب گریزی
پایگاه خبری جامک: کامران محمدرحیمی /نویسنده و پژوهشگر
به طور اختصار و طبقه‌بندی شده میتوان برنامههای محلّی صدا و سیما را در دو بخش مورد نقد و بررسی قرار داد:
۱- ازحیث زبان و کاربرد آن؛
برهمگان روشن است که زبان عامل ارتباط، محمل اندیشه، حدیث نفس و تولیدات هنری است، و این توانش وجه تمایز انسان از سایر موجودات است. زبان در واقع صورت ملموس و ظاهری و در یک کلام DNA یک فرهنگ محسوب می شود . بنابراین هرگونه کم توجهی یا بی توجهی بدان عواقب بسیار نامطلوب در انعکاس یک فرهنگ ( آن هم فرهنگ و تمدنی به قدمت استان ایلام ) در پی خواهد داشت .
اکثر برنامههای محلّی که در دوران اخیر ساخته شد چه از لحاظ زبانی، چه از لحاظ ساختار، نحو، جمله‌بندی و انتخاب واژگان اصیل عموماً یا گرته برداری ناقص از زبان رسمی بوده یا به طور کلی از اصالت و خصایص زبانی زبان کردی به دور بوده است.
بنابراین لازم است که دست اندرکاران صدا و سیما با دعوت از ادبا، زبان دانان، زبان شناسان و همچنین گروه ویراستاران زبده، در تقویت، اعتلا، ارتقا و پیرایش و پالایش زبان محلّی گام اساسی بردارند. بنابر اطلاعات موثق برخی از گویندگان و حتی برنامه‌نویسان محلّی، از ادب و فرهنگ کردی و حتی رسم‌الخط کُردی بی اطلاع هستند . آیا امکان دارد با این همه کمبود، برنامه ای برای مردمی با این قدمت و اصالت ساخت؟
بر همگان واضح و مبرهن است هر زبانی دارای گونه‌های متعدد است که توسط اقشار مختلف جامعه با پایگاه اجتماعی متنوع تکلم می شود به عنوان نمونه گونه زبانی فرهنگیان و دانشگاهیان با گونه زبانی بازاریان و… متفاوت و قابل تشخیص است. اما متاسفانه برنامه نویسان صدا و سیما عموما از گونه زبانی قشرهای خاصی از جامعه استفاده می کنند که عموما با طنز و هزل و نوعی کم سوادی و ایلیاتی همراه است که در بلند مدت پرستیژ زبانی را مخاطره می اندازد به عبارت دیگر نسل جدید که برای اولین بار به دیدن و شنیدن این برنامه‌ها می پردازند تصور کوچه و بازاری از زبان و فرهنگ خود را متصور می شوند!؟ در صورتی که با برنامههای متناسب و امروزی باید از سایر گونه‌های زبان نظیر گونه عقلانی، دینی، فلسفی، علمی و… نیز استفاده شود.
بنابر اذعان اکثر محققین و دانشمندان طراز اول ایران، زبان کردی از حیث گویشور و غنای ادبی بعد از فارسی دومین مقام در بین زبان های ایرانی را داراست و باز بر اساس نوشته و گفته‌ی این بزرگان هرگونه خدمت و تقویت زبانهای ایرانی نهایتاً منتج به تقویت و اعتلای زبان رسمی می شود .
در واقع مسئولین صدا و سیما می توانند با برگزاری کلاس های با محتوای فرهنگ و ادبیات محلّی در تقویت کیفی و حتی کمّی برنامه های محلّی گام اساسی بردارند و نهایتاً پادزهری در برابر تهاجم فرهنگی همه جانبه و همه روزه ی غربی بخصوص شبکه‌های منحط ماهورهای بشوند.
۲- موضوع و محتوای برنامه‌ها ؛
اکثر برنامههای محلّی صدا و سیمای ایلام حول و حوش زندگی عشایری، دامداری، فرهنگ چادرنشینی، زندگی روستایی و کشاورزی و بازدید از مناطق توریستی متمرکز شده است .
این در حالی است که امروزه عموماً اکثر جامعه‌ی استان و حتی کشور زندگی شهری و صنعتی و حتی مدرنی دارند. این خصیصه استفاده از زندگی شهری و مظاهر مدرنیته نظیر موبایل، خودرو، اینترنت، روزنامه حتی در دورترین روستاها به عینه مشاهده می شود. از سوی دیگر به برکات تأسیس دانشگاهها و دانشکده ها در استان امروزه شاهد حضور قشر عظیمی از تحصیلکردگان در جامعه می باشیم که در قرن ۲۱ نیازمند خوراک و داده‌های امروزی هستند . صدا و سیما به همان اندازه به فرهنگ عشایری نزدیک می شود می بایست، خوراک فکری و فرهنگی نیمه‌ی دیگر جامعه را فراهم کند . چون اگر ایـن تـوازن ایجـاد نشود در نهایـت قشـر عظیمی از جامعه از رسانه‌های ملّی رویگردان میشوند.
فولکلورزدگی برخی از تهیه کنندگان بر پخش و بازتولید موسیقی قدیمی و کم کاربرد نظیر هوره و موره و… که عموما علایق افراد مسن جامعه می باشد سیاست مخاطب‌گریزی و نهایتا مخاطب ستیزی را بخصوص در نسل جوان را در پی داشته است.
واقعاً ساخت برنامه‌هایی با درونمایه‌های عینی و ملموس نظیر مانند مشاهیر ایلام، جلسات نقد و بررسی شعر معاصر و نو، مباحث روانشناسی، زبانشناسی و تاریخی گفتگو با نخبگان و ساخت برنامههای مصائب و مشکلات امروزی به زبان محلّی در جهت ارتقای فرهنگ عمومی و شهری وساخت و پخش موسیقی مدرن و سمفونیک کردی … از الزامات و دستورالعمل های ویژه‌ی دست اندرکاران صدا و سیما می بایست باشد .
در پایان هیچ کس منکر برنامههای جذّاب و پرزحمت دست اندرکاران صدا و سیما نیست و مردم، روزنامه‌نگاران، ادبا و محققان همچنان معتقد به تداوم این برنامه ها هستند . این قلم و بسیاری از نخبگان ضمن تایید و ساخت برنامههای محلّی، همچنان در انتظار ارتقا سطح کیفی و ارتقا برنامه‌ها و از همه مهم تر ساخت برنامههای امروزی برای مخاطبان امروزی می باشند .
