کاربران احساساتی ایرانی در شبکه های اجتماعی

دکتر هادی البرزی*: اختصاصی جامک / چند وقتی است که برخی کاربران فضای مجازی ایرانی با هجوم به برخی از صفحات شخصی افراد مشهور جهان، این صفحات را  با طنز، توهین و هتاکی خود اشغال می کنند. اولین باراین موضوع حدود سه سال پیش در شب ۱۶ آذر ۱۳۹۲ و با مشخص شدن هم گروهی تیم ملی فوتبال ایران با تیم ملی آرژانتین اتفاق افتاد و برخی از کاربران با مراجعه به صفحه فیس بوک لیونل مسی به کری خوانی و تخریب و توهین پرداختند. اما این اتفاق نه تنها تمام نشد بلکه در هفته های اخیر نمود بیشتری یافته است. بعد از مصدومیت کریستین رونالدو در جریان مسابقه فینال جام ملت های اروپا «یورو ۲۰۱۶» و رویارویی دو تیم فرانسه و پرتغال در برخورد با «دیمیتری پایت» بازیکن تیم فرانسه، جمعی از کاربران ایرانی با هجوم به صفحه «فیسبوک» و «اینستاگرام» پایت اقدام به  توهین و فحاشی به وی کردند که  این واکنش هواداران ایرانی در رسانه های ورزشی و غیر ورزشی فرانسه بازتاب یافت. شبکه خبری   «BFM»  فرانسه در گزارشی با عنوان «حمله کاربران ایرانی به دیمتیری پایت» در این خصوص نوشت: تنها توضیح سیل توهین کاربران فارسی زبان به بازیکن فرانسوی، علاقه شدید آن ها به رونالدو بازیکن پرتغال است.
اما در آخرین نوع این اتفاق ها، کاربران به صفحه دختر اوباما و پس از وی به صفحه خود اوباما رئیس جمهور آمریکا در ۲۳ تیرماه هجوم بردند. تکرار حضور در صفحات شخصی شخصیت های مشهور را نمی شود با هیچ نظم منطقى توجیه کرد. اما کاربرانی که در موج متلاطم انبوه خلق، گم مى شوند، آن چنان از خود بیگانه هستند که انجام هر عملى، حتى جنون آمیز از آنان بعید نخواهد بود. با توجه به نظر گوستاولوبون منظور از انبوه خلق عده اى از افراد هستند که در عمل مشخصى یا بروز حادثه اى گرد هم مى آیند و داراى ویژگى هایى چون وجود احساسات و هیجانات آنى، نداشتن تشکل و انسجام، وجود ارتباط موقت و ناپایدار میان افراد، از دست دادن حس تشخیص، پیوستن به گروه بدون تصمیم قبلى و در نهایت دارای فقدان هدف اندیشیده هستند. در فرآیند انبوه خلق هیجانات به سرعت و خارج از حیطه عقلایى به دیگران تسرى پیدا مى کند و آنان را به انجام اعمالى سوق می دهد که در شرایط عادى و منطقى، هیچ شهروندى حاضر به دست زدن به چنان اعمالى نیست.
هر چند گوستاو لوبون، جامعه شناس فرانسوی، در دسته بندی خود از انبوهای خلق در فضای واقعی از انبوه خلق های قرار دادی، اتفاقی، نمایشی و فعال سخن گفته بود، اما این نوع جدید از انبوه خلق ضمن داشتن تمام ویژگی های موردنظر احساسی، کم منطق و نامتجانس بودن از نظر سن و جنس، برخلاف ویژگی فیزیکی دارای  ویژگی مجازی است و بسیار شبیه به انبوه خلق اتفاقی است که می توان از آن با عنوان «انبوه خلق اتفاقی» در فضای مجازی یاد کرد. هر چند این حرکت های کاربران ایرانی از سوی اساتید و بزرگان فرهنگی کشور بارها با نکوهش مواجه شده است اما نباید این موضوع را از نظر دور داشت که هر چند این عمل توسط برخی از کاربران و به قول لوبون در قالب انبوه خلق نمایان می شود، اما بازنمایی این موضوع در رسانه های جهان می تواند فراتر از انبوه خلق حتی در فعالیت کل کاربران ایرانی در فضای مجازی نمود پیدا کند و انگ زنی به هویت کاربران  ایرانی و تشکیک در تاریخ پربار، سرآمد بودن در ادب را از سوی این رسانه ها به همراه داشته باشد.

*دکترای مدیریت رسانه