آه ای گرد و غبار!

جامک/ دکتر عبدالشریف ولدبیگی : برای چندمین بار پیاپی است که هجوم گرد و غبار نفس مردم استان ایلام را به خس خس انداخته است. دیروز که در کوچه های ایلام قدم می­زدم دیدم که توده ای از خاک غلیظ همه شهر را پوشانده است. به قول کارشناسان هواشناسی افق دید اندک شده بود. به سختی می­توان صد متر جلوتر را دید. چهره خودروها، درختان و همه اشیاء را لایه ای از خاک پوشانده است.

انگار برف باریده است! دقیقا لایه ای از خاک بر چهره شهر نشسته است. طوری که وقتی قدم می­زنی و پشت سرت را می­نگری رد پایت بر روی زمین خاک اندود جا مانده است.

صبح که برمی خیزی می بینی لایه ای از خاک همه سطوح خودروها را پوشانده است. برف پاکن­ ها هم دیگر یارای هماوردی با خاک نیست. غریبه ای که گردو غبار روی خودروها را ببیند فکر می­ کند از جنگ بازگشته اند و برای استتار از دید دشمن، این گونه گل­اندود شده اند.

با آمدن موج گرد و غبار غلیظ حقیقتا زندگی در ایلام بسیار سخت شده است. هیچ کس تصورش را نمی­ کرد استان ایلام که به دلیل طبیعت زیبا و چشم نوازی که دارد و به عروس زاگرس شهره است امروز این چنین در خاک بنشیند! همه همشهریانی که دور از دیار خود،‌ در شهرهای بزرگ صنعتی کشور زندگی می­ کنند همیشه هوای مطبوع و کوهستانی ایلام برایشان خاطره انگیز است و هر ساله برای ذخیره اکسیژن سختی راه را به دل و جان می­ خرند و به ایلام عروس زاگرس می آیند تا نفسی تازه کنند و چشمی بشویند. اما حالا دیگر خبری از آن هوای دل انگیز و با طراوت ایلام نیست. وقتی بهار این چنین غبار زده می­ شود چه انتظاری می­توان از تابستان و پاییز داشت!؟ وقتی ذرات معلق گرد و غبار در هوای شهر ۲۰ برابر حد مجاز می ­شود و میزان مجاز ذرات معلق در هر متر مکعب هوا ۱۵۰ میکروگرم می­ شود دیگر نمی­ شود طراوت زیبای زاگرس را دید.

آب­ این مایه حیات نیز از گردوغبار دل نگران شده است. وقتی ریزگردها بر روی آب سدها که منبع اصلی آب شرب شهرند، رخنه می­ کند، آب هم دل­چرکین می شود.

پدیده گرد و غبار این میهمان به اصطلاح ناخوانده امروز در ایلام جا خوش کرده است. پزشکان هم از نسخه های تکراری ملال زده شده اند. ماسک و دستمال نم دار هم دیگر نمی­ تواند راه عبور گردو خاک به دستگاه تنفسی را سد کند. بیماران، سالمندان و کودکان نیز نمی­توانند بیش از این در خانه بست بنشینند و از بیرون آمدن پرهیز کنند.

یک روانپزشک می ­گوید: وجود گرد و غبار علاوه بر تشدید بیماری­های جسمی، روح انسان را هم آزار می­ دهد. او وجود هوای آلوده را عامل مهمی در تشدید بیماری افسردگی و پرخاشگری به خصوص در کودکان و زنان می­داند و معتقد است کودکان و زنان در مقابل این پدیده آسیب پذیرترند. به گونه ای که افراد وقتی به دلیل بدی هوا نمی توانند از خانه خارج شوند و مجبور می­شوند در محیط محدود خانه محبوس شوند این امر در کوتاه مدت باعث پرخاشگری و در دراز مدت باعث افسردگی خواهد شد.

طبیعت هم از گردوغبار دلخوش نیست. وقتی ریزگردها بر روی برگ­های درختان جا خوش می­ کنند منفذ ورود هوا و نور را سد می­ کنند و این چنین می­ شود که جنگل­ های بلوط زاگرس دل­خسته و خشکیده می­شوند.

گونه های جانوری ایلام این زبان بسته ها هم از گردوغبار جان به لب شده اند. این ریزگردهای بی رحم به حیات وحش و گونه های گیاهی ایلام هم امان نمی دهد.

راستی این روزها گردو غبار طبع شاعران خوش قریحه ایلامی را هم نوازش می­دهد:

نه راه مبارزه است نه راه فرار

نه شعله ی زندگی نه آرام و قرار

دارم خفه می­شوم در این ماه عزیز

ای گرد و غبار… آه ای گرد و غبار*

* شعر از جناب بهروز سپیدنامه شاعر نام آشنای ایلام.