نابودگر کوچک را به غنیمتی بزرگ تبدیل کنیم

این ملخ ها گونه بومی کشورهایی چون عربستان، هندوستان، پاکستان و برخی کشورهای آفریقایی است و به علت رطوبت بالای کشور ما به علت سیلاب های اخیر به صورت مهاجم به سمت ایران در حال حرکت هستند و حتی برخی نقاط جنوبی حاشیه خلیج فارس و دریای عمان را درگیر کرده اند.
این ملخ ها را به واسطه اینکه از دریا عبور می کنند ملخ دریایی و به علت زندگی در صحرا ملخ صحرایی می نامند.
ملخ ها یکی از حشرات زیان آور محصولات کشاورزی بوده که در بین آنها خسارت ملخ صحرایی اهمیت زیادی دارد.
موطن اصلی ملخ ها و به ویژه ملخ صحرایی، نواحی خشک و نیمه خشک کشورهای آفریقایی و برخی از کشورهای خاورمیانه و جنوب غربی آسیا است.
در این مناطق انبوه ملخ های صحرایی بسیار قابل توجه است و در شرایط خاص قادر هستند به شکل مهاجر و مهاجم نیز در بیایند.
طبق بررسی ها در منطقه خاورمیانه هفت بار طغیان و هجوم ملخ صحرایی رخ داده که هر یک از آنها یک تا ۱۳ سال طول کشیده است.
تهاجم ملخ های صحرایی از سالیان بسیار دور در کشاورزی ایران، بخصوص در استان های جنوبی مطرح بوده و امسال نیز به واسطه باران های شدید بهاری این استان ها بازهم با معضل هجوم ملخ های غیر بومی مواجه شده اند و عدم پیشگیری و دفع این حشرات در جنوب کشور موجب ورود آنها به دیگر مناطق کشور می شود.
دستجات این ملخ ها که مبداء تشکیل آنها کشورهای آفریقا، عربستان، هند و پاکستان بوده، هر چند سال یکبار باغات و مزارع کشور ایران را مورد تهدید جدی قرار داده اند.
بررسی های انجام شده نشان داده که طغیان جمعیت ملخ صحرایی در منطقه جنوب غربی عربستان بیش از سایر مناطق خاورمیانه بوده است.
از آنجاییکه این آفت از طرف جنوب غربی عربستان از خلیج فارس عبور کرده و خود را به سواحل جنوبی ایران می رساند، به آن ملخ دریایی می گویند و البته در برخی سال ها نیز از طرف جنوب شرقی سیستان و بلوچستان نظیر هندوستان و پاکستان مزارع ایران مورد حمله این حشرات همه چیزخوار قرار گرفته است.

** تهدید هجوم ملخ ها به ایران را به فرصت تبدیل کنیم
دانشیار گروه گیاه پزشکی دانشگاه ایلام که در زمینه حشرات مطالعات تخصصی متعددی دارد، در خصوص هجوم ملخ های صحرایی به نواحی کشور ایران گفت: در ایران خسارت این آفت از دیرباز مورد توجه بوده چرا که در مواقع هجوم به علت نابودی مزارع و باغات و مراتع سبب قحطی و ویرانی هایی شده است و به هنگام طغیان و مهاجرت از تمام گیاهان حتی پوست درختان می خورد.
مجید میراب بالو افزود: در بین درختان نیز سنجد را ترجیح داده و در حالت طغیانی هر نوع سرسبزی و پوشش گیاهی موجود در مسیر از جمله گیاهان زراعی شامل انواع علوفه، غلات، صیفی و سبزیجات، گیاهان مرتعی و انواع درختان مثمر و غیر مثمر را کاملاً از بین می برد.
وی یادآور شد: با توجه به طغیان و هجوم اخیر ملخ های صحرایی به جنوب ایران، کنترل و مبارزه با آنها با استفاده از سموم شیمیایی آنهم در سطوح وسیع و میزان بالای سم در حال اجراست.
میراب بالو تاکید کرد: اما استفاده بیش از حد سموم شیمیایی علیرغم هزینه بالای آن اثرات زیست محیطی فراوانی به دنبال دارد که از بین رفتن دشمنان طبیعی همچون میکروارگانیزم های زنده خاک نظیر حشرات و کنه های مفید، وارد شدن ترکیبات شیمیایی در آب و خاک و آلوده کردن آنها و تأثیر غیرمستقیم در روی دیگر موجودات زنده از پیامدهای استفاده از سموم برای دفع این حشرات مهاجم است.
وی اظهار داشت: همچنین با توجه به اینکه این ملخ ها خوراک مناسبی برای پرندگان و برخی موجودات دیگر هستند، طبیعی است که سموم شیمیایی به طور غیرمستقیم به بدن پرندگان انتقال پیدا کرده و باعث مسمومیت و از بین رفتن آنها نیز می شود.
این حشره شناس گفت: به دلیل بالا بودن درصد پروتئین بدن حشرات، سازمان ملل متحـد انواع حشرات را خوراکی جایگزین مناسبی برای پروتئین های مرغ، گوشت و ماهی شمرده شـده است و به اعتقاد کارشناسان فائو استفاده از پتانسیل حشرات به عنوان غذا و خوراک برای انسان، دام و طیور می تواند راه حل مناسبی برای حل بحران جهانی غذا باشد.
میراب بالو افزود: تحقیقات نشان داده که میزان پروتئین، چربی، مواد معدنی کمیاب، تنوع اسیدهای آمینه و ویتامین ها در حشرات زیاد است و افزایش تقاضا و همچنیـن قیمت های بالا برای پـودر ماهی و سویا در سال های اخیر، همراه با افزایش صنعت آبزی پروری، باعث توسعه تحقیقات با هدف افزایش پروتئین حشرات به منظور پرورش مرغ و ماهی در برخی کشورهای دنیا شده است.
وی یادآور شد: پژوهشگران سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد در مطالعه سال ۲۰۱۴ خود نشان داده اند که حشرات قابلیت جایگزینی بین ۲۵ تا ۱۰۰ درصد سویا یا پودر ماهی در رژیم غذایی دام و طیور را بدون تاثیر منفی دارند.
وی پیشنهاد داد: با توجه به مطالعات انجام شده در سال های اخیر و تجربیات موفق استفاده از حشرات بطور مستقیم یا پودر شده در رژیم غذایی ماهی های پرورشی، پرورش طیور و رژیم غذایی دام، بهتر است از طغیان ملخ های صحرایی به کشور در جهت مثبت استفاده کرده و به جای کشتن آنها با سم این حشرات مهاجم را به عاملی سودآور برای کشور بدل کنیم.
وی افزود: پرورش حشرات در برخی از کشورها قیمت بالایی دارد بطور مثال در کشور هلند، ۳۵ ملخ دریایی با قیمت حدود ۱۰ یورو در وب سایت ها به فروش می رسد یا هر کیلوگرم ملخ دریایی در لائوس هشت تا ۱۰ یورو است.

** استان ایلام آماده مقابله با ملخ های مهاجم است
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام هم در خصوص هجوم ملخ های صحرایی به کشور ایران گفت: این حشرات در دسته های بزرگ و چند صد هزاری و میلیونی به سمت مقصد خود حرکت می کنند و مهار آنها با چالش ها و سختی هایی همراه است.
سیامک بیگی اظهار داشت: این حشرات در حجم وسیعی به مزارع، باغات، مراتع، جنگل ها و نقاط سرسبز حمله کرده و در کمترین زمان ممکن آن منطقه را عاری از هرگونه پوشش سبز می کنند.
وی افزود: با توجه به هجوم این ملخ ها از سمت عربستان به ایران سازمان خوار و بار جهانی به صورت لحظه ای وضعیت حرکت و هجوم این حشرات مهاجم در ایران را رصد می کند.
بیگی یادآور شد: باتوجه به اینکه این ملخ ها گله ای حمله می کنند زنده گیری آنها با هدف پرورش و بومی سازی این گونه ها برای صنعت دام، طیور و آبزیان طاقت فرسا، زمان بر و سخت است.
وی گفت: این حشرات با توجه به قدرت تخریب گری بالایی که دارند باید قبل از رسیدن به مزارع و باغات از بین بروند و در حال حاضر مناطق درگیر و استان های معین آنها و نیز سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی در حال مبارزه با ملخ ها در مراتع، خشکی و دشت هستند و تلاش آنها جلوگیری از رسیدن این حشرات به مزارع، باغات و اراضی جنگلی هستند.
وی اظهار داشت: باتوجه به اینکه استان های خوزستان و لرستان و نیز کشور عراق در همسایگی استان از هجوم این ملخ ها در امان هستند بنابراین در حال حاضر استان ایلام در نقطه ایمن خارج از دسترس این حشرات قرار دارد.

** تامین ۲ دستگاه سمپاش اونی ماک برای مقابله با ملخ های صحرایی
وی افزود: اما با این وجود سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام با آماده سازی ۲ دستگاه سمپاش اُونی ماک و تامین سموم دفع آفات به مقادیر مناسب آماده مبازره با ورود احتمالی این گونه به استان است.
وی یادآور شد: بین سال های ۵۹ یا ۶۰ آخرین باری بود که استان ایلام مورد هجوم این گونه ملخ مهاجم از ناحیه کشور عراق قرار گرفت و خساراتی را به مزارع و باغات استان در آن موقع وارد ساخت.
به گزارش ایرنا، ملخ های صحرایی یا صحرایی یک نوع گونه است و طول بدن این ملخ در نرها ۴۵ تا ۵۵ میلیمتر و در ماده ها ۵۷ میلیمتر و دارای جثه ای بزرگتر از سایر ملخ های بومی است.
در حال حاضر ۶ استان جنوبی کشور درگیر مبارزه با پدیده هجوم ملخ های مهاجم هستند.
این ملخ ها دارای آرواره هایی قدرتمند هستند که در کمترین زمان ممکن مزارع، باغات، مراتع، جنگل ها و بوستان ها را از بین می برند و سیری ناپذیر هستند.
می توان با برنامه ریزی مدیریت شده و استفاده از دانش و تجربه افراد کارکشته و به ویژه محققان حوزه حشره شناسی و سار محققان مرتبط با این موضوع، این ملخ های مهاجم را که با قصد نابودی و تخریب اراضی زراعی و باغی وارد کشور شده اند به فرصت و سودآوری مالی تبدیل کرد.
این حشرات با توجه به نوع تغذیه که از عموم نباتات است و نیز جثه بزرگ خود می توانند منابع غنی از مواد معدنی، پروتئینی و انواع ویتامین برای صنعت دام، طیور و آبزیان باشند./ایرنا