بازی های کامپیوتری و آینده کودکان ما
پایگاه خبری جامک: دکتر هادی البرزی *
زمانی اندیشمندان ارتباطی نگران زوال دوران کودکی و بلوغ زودرس آنها به دلیل ظهور رسانه های تصویری چون تلویزیون بودند. نیل پستمن جامعه شناس امریکایی با نوشتن کتاب « نقش رسانه های تصویری در زوال دوران کودکی» معتقد بود که صنعت چاپ و رسانه های نوشتاری موجب بیداری و مورد توجه قرار گرفتن مقوله «کودکی» در غرب گردید و در مقابل، ظهور رسانه های تصویری باعث زوال و انقراض پر شتاب دوران کودکی گردیده است. وی در کتاب خود توضیح میدهد که دوران کودکی و طفولیت مرحله ای از زندگی یک انسان است که اقتضائات و ایجابات ویژه خود را دارد.
کودک در حالی به تماشای برنامه های تصویری مینشیند که در برنامه های این جعبه جادو، تفاوتی میان کودک و بزرگسال وجود ندارد. خشونت، آدم ربایی، سرقت، برهنگی، ناهنجاریهای اخلاقی و … همگی پیوسته در معرض دید کودک و بزرگسال به طور یکسان قرار دارد. ثمره این وضع، اختلال و تزلزل دوران کودکی و عدم سپری شدن این مرحله از زندگی به صورت طبیعی خواهد بود.
اما امروزه، با روند رو به رشد فناوریهای ارتباطی این نگرانی از حوزه رسانههای تصویری به حوزههای مهمتری همچون پدیده بازیهای رایانهای تسری یافته است که این روزها بخش بزرگی از زندگی کودکان ما را شکل داده اند و همدم این روزهای کودکان ما شده اند؛ آیا ما به عنوان والدین فکر کرده ایم که این بازی ها با سن، شخصیت و جنسیت و روحیه کودک ما همخوانی دارد؟ یا میزان تاثیر بازی های رایانهای بر شخصیت اجتماعی و روانی ما کودکان چقدر است؟ و ….
مهمترین مفاهیم ارائه شده در اکثر بازی های کامپیوتری ترس، خشونت، لذت، قدرت، مدیریت، شناخت دوست، شناخت دشمن، حل مسئله و… است. درک هر کدام از مفاهیم فوق سن مشخصی را در کودکی می طلبد. کودکان ما از سنین متفاوت بدون توجه به سن، روحیه، جنسیت و فرهنگ خانوادگی با این مفاهیم مواجه میشوند. با توجه به اینکه در این نوع بازی ها برخلاف رسانه های تصویری میزان تعامل و فعال بودن کودک بسیار بیشتر از رسانه های تصویری مانند فیلم و کارتون است، کودک مجبور میشود که با توجه به ویژگی تعاملی بازیهای کامپیوتری با این بازیها فراتر از سن و سال خود زندگی کند.
اگر بازیهای کامپیوتری مناسب با سن کودکان ما نباشد مثل این است که از کودکان ۷ یا ۸ ساله خود بخواهیم برای بازی فوتبال در تیم بزرگسالان ۱۸ تا ۲۵ ساله حاضر شود، مطمئنا با توجه به جسم کوچک و ضعیف کودک ۷ یا ۸ ساله، آسیبهای زیاد جسمی در حین بازی فوتبال برای کودک ما قابل تصور است. در فضای بازیهای کامپیوتری که علاوه بر جسم، روح و روان کودک را در اختیار خود دارد، به مراتب میزان آسیب برای کودک بالاتر خواهد برد.
به نظر میرسد روح و روان کودکان ما در تسخیر بازیهایی است که آینده آنها را خواهد ساخت. شناخت ترس، دوست و دشمن، مدیریت و حل مسئله آینده سازان ما در فضای بازیهای کامپیوتری شکل خواهد گرفت. آیا ما باید تربیت کودکان خود را به این بازیها بسپاریم؟
*کارشناس رسانه